KAY EMILIO JACINTO
Tula ni Cecilio Apostol
Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.
20 pantig bawat taludtod
Bansag: YOGA.
Makabayan:
Sa panahong walang pasalamat / sa pag-aaral at anong tapang
kabaliwan, at bisyong matimyas / ng mga nagsitakasang mukha
na may dalangin at katuwaan / sa labi ng tulang walang muwang,
mag-isang tinungo ang pag-ibig / na masayang siya'y sinasakop.
May kakaibang pugad sa iyong / buhok na tikas mala-artista,
napuno ng pambihirang dapo / ang iyong kawalang-rangyang hardin.
Ano't walang kapantay ang poot / sa masasama't kasuklam-suklam
sa diwa'y may aranya ng siyam / na Brumaire ang naglalagablab
o isang pirasong "Noli": iyong / sinamba sina Ibarra't Danton,
at ang luma'y siyang inibig mo. / Ang panahong ginto't patriyarkal
ay may malinis na patakaran / sa iyong matunog na pandiwa
malinaw yaong makatarungang / pangarap mong ibig at kaylayo.
Maimpluwensiyang kaluluwa, / dama'y malatulaing kariktan
na minsan ay ritmo, minsan naman / ay bulaklak, sa iyong awitin
nananatili ang alaala / ng tunog sa taal na amihan;
nangangatal na ikinakalat / ang makabayan mong mga tula
pinakita'y salin mong malinis / at makinis na kaliwanagan.
Di ang iyong panariling misyon / ng mga awiting Apollonyan.
Ang di matingkalang halagahan / sa balikong guhit na paikot
yaong tao't lahing bumubuo / niyong abuhing akademiko,
sa kilos mo ng paunang ikid / na pinanlapi sa mga puwang:
Kagaw ay inilagay ni Rizal; / ang gatilang Andres Bonifacio;
Ikaw'y bisig at makatarungang / ideya sa may harmonyang batas.
Kapara'y madilim na abuhin / noong sinauna pang panahon
pinagtila ginto ang dalisay / na kasabihan sa Analektas,
at ang Asya'y kanila, winasak / ang sekular na kawalang-hilig,
Aking napakinggan yaong tinig / ng isang sumulat sa Corinto
Ang anong rangal mong ebanghelyo / ng dangal at bansa, O, Jacinto
na sumagisag sa iyong lahi, / historya ng bansa'y sinalamin.
Ang ingay sa ilalim ng lupa, / sa gitna ng marikit na pista,
nadama ang pagiging kolonya / at hangin ng galit na protesta
dinaraan ko sa mga noo / ang apoy niring sedang mainit.
Nasilayan mo ang pananabik / ng nagsanib na malayang diwa,
at pagkatapos, sa pulang kinang / niring matapang na Katipunan,
inilunsad ang sundang ng apoy / sa mahinahon nilang paghamon...
Yaong daigdig na natatangi / sa kalaunan ay naging lawa
ng dugo, nilagdaan ang tipan, / na inihatid doon ng tabak
kumikinang na tansong kamao / yaong kipkip na sama ng loob.
Ang mapapalad ay napapalis / ng iyong mabisang pandirigma;
gayunman, ang iyong pagkahenyo'y / sakop ng karaniwang bilanggo,
at nasa awa ka ng opisyal / na mangangasong ngala'y Hidalgo.
Nang maiwagayway na sa langit / ang bandilang pinakamamahal
sa bundok at lambak, mabulaklak / yaong makasaysayang landasin,
kambal na luwalhati'y kay-ilap / sa kagustuhan ng sambayanan.
hinanap ko ang kapanglawan mo, / ninunong tumigil, at kariktan
sa dulo'y iyo nang isinuko / kay Kamatayan ang punong tsapa,
nakaharap ka sa kalangitan, / sa ilalim ng lilim ng palma.
"Katapusan sa Pagpapahinga." / Nasa molde yaong kanyang utak
ang kaisipang nagpasimula / ng dakilang epiko ng lahi,
pahinga na. Bansa'y nagbabantay / sa pangarap mong kapayapaan.
Pinagmamalaki ka ng bansa, / kasama'y bayaning katulad mo.
Namatay kang masaya, nang hindi / nakita ang anino sa dibdib
ng nakabukang pakpak, pati na / mga kuko ng buwitreng hayok.
Naluto na sa hurno ang dapat. / Binura mo ang masamang padron,
at sa tinahak niyang madawag / mamamayan mo'y lakad-pasulong.
Maaaring magwakas na ito, / o malibing sa ragasang lupa.
Ngayon yaong puno'y nadiligan / ng dugo at matinding pasakit
ay nakangiti sa bunga nito / at hintay ang luntiang bulaklak
Di iyon rason upang tumanggi; / ni maging yaon mang kabutihan.
* Sinalin - Sampaloc, Maynila, Nobyembre 27, 2012
.
.
.
A EMILIO JACINTO
Lema: YOGA.
Patriota: en los tiempos de ingratos estudios, y audaces
locuras, y dulces visiones de rostros fuganes
con rezos y risas en labios de ingenuo carmin,
hermetico fuiste al amor y su gaya conquista.
Lo raro anidaba en tu airosa melena de artista,
y raras orquideas poblaban tu austero jardin...
En odio implacable a todo lo inicuo y nefario
tu mente inflamaba una arenga del nueve Brumario
o un trozo del "Noli": adorabas a Ibarra y Danton,
y amabas lo antiguo. La edad patriarcal y de oro
del pristino regulo tuvo en tu verbo sonoro
la clara justeza de amada y distante vision.
Espiritu procer, sensible al poetico encanto,
que a veces es ritmo y a veces es flor, de tu canto
aun queda el recuerdo sonoro en el aire natal;
aun vibra y contagia el patriotico ardor de tus versos
y muestra tu limpis version el claror de los tersos
diamantes que enjoyan el "Ultimo Adios" de Rizal.
No fue tu exclusive mision la del canto apolineo.
La arcana virtud que preside el rodar curvilineo
de pueblos y razas que integran la adamica grey,
tu accion en el ciclo inicial preñjo en el espacio:
Rizal puso el germen; su musculo Andres Bonifacio;
tu el brazo y la idea justante en harmonica ley.
Asi como el gris tenebroso de edades provectas
doraron las maximas puras de las Analectas,
y en ellas el Asia, rompiado el sopor secular,
la voz excucho del que luego escribiera a Corinto,
to noble evangelio de honor y de patria, oh Jacinto,
simbando a tu raza, engrandece la historia insular.
Rumor suberraneo, en mitad de la idilica fiesta,
sintio la colonia, y un viento de airada protesta
paso por las frentes su fuego de calido tul.
Plasmaste el anhelo en que espiritus libres se adunan,
y entonces, al rojo fulgor del audaz Katipunan,
puñales febriles lanzaron su reto al azul...
La uberrima tierra tornose despues en un lago
de sangre, firmada en el pacto, y el bolo hizo entrago
fulgiendo en el puño broncineo de añozo rencor.
La suerte fue adversa a tu ardor eficaz de guerrero;
no obstante, a tu genio encubria el vulgar prisionero,
y hubiste merced del hidalgo oficial cazador.
Despues que la amada bandera se irguio hacia los astros
en montes y valles, floridos de historicos rastros,
tu duplica gloria fue esquiva al favor popular.
Busco tu nostalgia el retiro ancestral, y el belleza
rendiste, por fin, a la Parca la insignia cabeza,
de cara a tu cielo, debajo de umbroso palmar.
"La muerte en descanso". Cerebro en que tuvo su hornaza
la idea que urdio la epopaya inmortal de la raza,
descanas. La Patria vigila tu sueño de paz.
La Patria, orgullosa, entre eponimos heroas te nombre.
Moriste dichoso, sin ver sobre, el pecho la sombra
del ala extendida y las garras del buitre voraz.
La suerte esta echada. Borraste el padron infamante,
y en su hispide senda tu pueblo camina adelante.
Tal vez llegue al fin, o tal vez lo sepulte en alud.
Ya el arbol, nutrido con sangre y acerbos dolores
sonrie en sua frutos y espera en sus vergenes flores.
No es una razon el negario; tampoco es virtud.
CECILIO APOSTOL
